Ignacy Prądzyński
Generał, historyk i teoretyk wojskowości, wódz naczelny powstania listopadowego, uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich wojskowych XIX wieku. Urodził się 10 lipca 1792 roku w Sannikach w Wielkopolsce. Pochodził ze szlacheckiej rodziny.
Kształcił się w Poznaniu i w Dreźnie. W 1807 roku dołączył do armii Księstwa Warszawskiego, z którą brał udział w kampanii 1809 roku. W tym samym roku dostał się do Szkoły Aplikacyjnej Artylerii i Inżynierii w Warszawie, którą ukończył rok później. W 1812 roku uczestniczył w wyprawie Napoleona na Moskwę, po której – za udział w bitwie pod Berezyną – został odznaczony Złotym Krzyżem Orderu Virtuti Militari. U boku Napoleona walczył też pod Lipskiem i w obronie Paryża w 1813 roku.
Po upadku Księstwa Warszawskiego służył w armii Królestwa Polskiego. Pracował w sztabie kwatermistrzostwa, zajmował się wytyczaniem linii demarkacyjnej z Prusami oraz przygotowywał plany rozmieszczenia wojsk w garnizonach. W 1823 roku przydzielono go do prac przy budowie Kanału Augustowskiego, którego projekt opracował. „Dzieło to uważam za moje arcydzieło” – odnotował później w pamiętniku W międzyczasie pisał liczne prace z dziedziny wojskowości, jak „Kurs taktyki” czy „O sztuce wojennej”. W 1825 roku ożenił się z Emilią Rutkowską, z którą miał pięcioro dzieci.
Do Augustowa przybył Prądzyński około 15 czerwca 1823 roku w celu rozpoznania, czy jest możliwe przeprowadzenie kanału łączącego Narew z Niemnem i ewentualnie przygotowania projektu tej drogi wodnej. Do 26 listopada 1823 roku wraz ze skromną ekipą dwóch oficerów (kapitan Jerzy Arnold i porucznik inżynierów Michał Horain) i dwóch konduktorów (Rakusa i Czarnecki ), uzupełnioną o świeżego absolwenta Szkoły Aplikacyjnej podporucznika Juliana Piędzickiego oraz weteranami i inwalidami z 8 kompanii, Prądzyński rozpoznał rzeki Biebrzę, Nettę, Czarną Hańczę, Łosośnę, Tatarkę, przeprowadził wysokościowe pomiary stolikowe wybranych połączeń pomiędzy Biebrzą a Niemnem i Czarną Hańczą oraz Wigrami, a także badał jeziora. Dalej nad projektem pracował w Warszawie. Na przełomie marca i kwietnia dokument zaopiniowali przełożeni. Przesłany do Petersburga był podstawą ustaleń komisji, powołanych przez Cara w maju 1824 roku. W połowie lipca Prądzyński został mianowany szefem robót powierzonych stronie polskiej i podporządkowany Dyrektorowi Inżynierów generałowi Malletskiemu.
W latach 20. XIX wieku zaangażował się w polską działalność konspiracyjną. Należał do wielkopolskiego Związku Kosynierów i był współzałożycielem Towarzystwa Patriotycznego. Pod koniec 1825 roku został w związku z tym aresztowany; więziono go do wiosny 1829 roku.
Podczas powstania listopadowego pełnił między innymi stanowiska podkomendanta twierdzy w Zamościu i zastępcy kwatermistrza w Sztabie Generalnym. Od lutego 1831 roku kierował planami operacyjnymi wojsk polskich. Brał udział w wielu potyczkach. Wsławił się w lutym 1831 roku pod Wawrem, walczył też w bitwie grochowskiej, pod której został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari. W kwietniu 1831 roku, już w stopniu generała brygady, dowodził pod Dębem Wielkim i Iganiami. Z przerwami pełnił funkcję kwatermistrza generalnego. W sierpniu 1831 roku, po usunięciu Henryka Dembińskiego, trzykrotnie oferowano mu stanowisko Naczelnego Wodza. Przyjął ją 16 sierpnia, lecz już trzy dni później, w obliczu licznych konfliktów z generalicją, złożył rezygnację.
Po upadku powstania został zesłany do Wiatki, w głąb Rosji. Towarzyszyła mu żona. Zgodę na powrót otrzymali wiosną 1833 roku. Osiadł w Przepiórowie, gdzie kontynuował działalność pisarską; zaczął też spisywać swoje wspomnienia. W 1850 roku dla ratowania zdrowia udał się na wyspę Helgoland, należącą wówczas do Wielkiej Brytanii. 4 sierpnia 1850 roku utonął podczas kąpieli.
