Śluzy

Śluza Dębowo

Budował porucznik inżenierów Przyrembel 1826 – 1827

Jednokomorowa, betonowo – ceglana. Ze zniszczeń wojennych została wyremontowana w 1946 r., a w latach 1997-2003 była poddana gruntownej renowacji. Różnica poziomów wody 3,11 m. Zamykana drewnianymi wrotami.

Wymiary komory 43,56 x 6,04 m. Napęd ręczny. W sąsiedztwie śluzy jest jaz zastawkowy oraz upust wykorzystywany do napędzania małej elektrowni wodnej. Częścią zespołu śluzy są zabudowania śluzowego z początku XXw.

Śluza Sosnowo

Budował porucznik inżenierów Korczakowski 1835 – 1836

Wobec zniszczenia w 1944 roku poprzedniej oryginalnej śluzy, została wybudowana w nowym kształcie technicznym w 1948 r. Stalowe wrota spiętrzają wody Kanału Nowego. Różnica poziomów wody 2,36 m. W pobliżu znajduje się upust zastawkowy, służący do zrzutu nadmiaru wody do rzeki Netty.
Śluza Borki

Budował porucznik inżenierów Korczakowski – 1835 – 1836

Odbudowana od podstaw w 1948 r. po zniszczeniach wojennych. Betonowa, jednokomorowa. Wymiary komory 47,05 x 6,20 m. Zamykana stalowymi wrotami wspornymi, napełniana przez kanały obiegowe.

Napęd ręczny. Max spad 3,19 m.

Śluza Białobrzegi

Budował porucznik inżenierów Korczakowski – 1825

W roku 1960 wybudowano nową śluzę przesuniętą o ~ 300 m w stosunku do pierwotnego umiejscowienia. Spad max 2,38 m. Jest to betonowa konstrukcja, zamykana stalowymi wrotami. Napełnianie i opróżnianie komory odbywa się jak w oryginalnych obiektach z XIX wieku. Jezioro Sajno piętrzone jest jazem Białobrzegi. Obok zlokalizowany jest upust młyński – obecnie nieczynny. Budynek młyna wodnego funkcjonuje jako zajazd.
Śluza Augustów

Budował por. inż. Jodko – 1825 – 1826

Po II wojnie światowej w 1947 r. wybudowano nową śluzę (dawna uległa zniszczeniu), a most zwodzony zastąpiono nowym żelbetowym. Jest śluzą jednokomorową wykonaną z betonu o spadzie 2,99 m. Na sztucznie uformowanym półwyspie są zlokalizowane port i przystań. Jaz piętrzący steruje dopływem z jeziora Necko do jeziora Sajno. Głównym celem piętrzenia jest stworzenie rezerwy retencyjnej do zasilania Kanału Augustowskiego na odcinku Augustów –Dębowo oraz bezpośrednia alimentacja przepływu rzeki Biebrzy.
Śluza Przewięź

Budował porucznik inżenierów Szultz 1826 – 1827

Jest to konstrukcja oryginalna z lat 1826-1827, łącząca jezioro Białe ze Studzienicznym. Od przebudowy zmieniła jedynie partię licową i domek śluzowego z 1825 r., który zamieniono na obszerny murowany dworek. Śluza jest usytuowana na 140-metrowym kanaliku, jej długość użytkowa wynosi 46,17 m, a szerokość 5,96 m. Spad jest niewielki – 1,41 m, a czas śluzowania względnie krótki – 11 minut. Jej głównym budowniczym był August Szultz, jeden z najgłośniejszych inżynierów polskich. Po powstaniu listopadowym, na emigracji – agent polityczny demokratów na Bliskim Wschodzie. Po przejściu na mahometanizm i przyjęciu nazwiska Jussuf-aga doradca rady przybocznej paszy egipskiego.
Śluza Swoboda

Budował kpt. inż. Lelewel 1826 – 1827

Śluzę wybudował Jan Paweł Lelewel – brat historyka Joachima Lelewela. Obiekt był modernizowany w latach 1964-1966. Wstawiono wówczas stalowe wrota, poruszane ręcznymi korbowymi mechanizmami, podłogę drewnianą zastąpiono betonową, umocniono brzegi awanportów oraz wykonano zamiast zwodzonego łukowy mostek. Ostatecznie zrezygnowano z systemu korbowego i wprowadzono powtórnie dyszle, którymi otwierane są do dnia dzisiejszego ciężkie podwoje śluzy.

Komora pozwala pokonać różnicę poziomów wody wynoszącą max 2,05 m. Długość użytkowa śluzy to 45,77 m, a szerokość 5,95 m.

Śluza Gorczyca

Budował kpt. Sztabu Głównego Jerzy Arnold 1828

Śluza została uszkodzona w roku 1831, gdy przy moście starli się polscy krakusi Szarkowskiego z wojskami rosyjskimi płk Annenkowa. Poważne dewastacje przyniosła także I wojna światowa – efektem trafienia pociskiem artyleryjskim jest brak tablicy ku czci głównego budowniczego śluzy. Drewniane wrota zostały spalone podczas dywersji w 1944 dokonanej przez partyzantów AK. Później przez pewien czas nad śluzą przebiegała linia frontu. Wszystko to doprowadziło do trwałych uszkodzeń obiektu, który w latach 1947-1948 przeszedł gruntowny remont. Swój obecny wygląd uzyskała w wyniku prac renowacyjnych przeprowadzonych w latach 1999 – 2000. Jej długość użytkowa to 43,23 m,

szerokość – 5,95 m. Spad max wynosi 3,26 m.

Śluza Paniewo

Budował por. inżenierów Horain 1826 – 1827

Śluza Paniewo składa się z dwóch komór i ma imponujące rozmiary – długość użytkowa – 44,41 i 43,64 m, szerokość 6,40 m. Pokonuje znaczny spadek poziomu – 6,69 m – stąd konieczność budowy dwóch komór. Wysokość ścian śluzy przekracza 10 m. Śluza została wybudowana w 1826-1828 r. przez porucznika inżynierów Michała Horaina. Horain był cenionym specjalistą od hydrotechniki i kolejnictwa. Śluza uległa częściowemu zniszczeniu podczas udanej akcji partyzantów w 1944 r. (wysadzenie wrót i krawędzi głów). Śluza posadowiona na drewnianym ruszcie palowym (słabonośne podłoże) podlegała nasilającemu się procesowi filtracji i wskutek destabilizacji podłoża naruszona była jej stateczność. Nie udała się próba ratowania zabytku zastrzykami betonowymi. Została więc rozebrana, a na jej miejscu wybudowano w latach 1974 – 1979 nową, zachowując zabytkowy charakter obiektu.
Śluza Perkuć

Budował por. Kwatermistrzostwa Generalnego Piędzicki 1827 – 1828

Śluza Perkuć, jednokomorowa, na kanale bocznym usytuowano upust szandorowy. Piętrzenie 3,21 m. Śluza położona na Kanale między jeziorami Krzywym i Mikaszewem znajduje się na 63 km drogi wodnej. Budynek operatora śluzy odnowiono według wzorca z 1921 r.
Śluza Mikaszówka

Budował por. inż. Korczakowski 1828

Spad max wynosi 2,74 m. Wymiary komory śluzy są podobne do innych śluz Kanału Augustowskiego – długość użytkowa 43,31 m, szerokość 6,05 m. Po II Wojnie Światowej istniejący most zwodzony został zastąpiony stałym, żelbetowym.
Śluza Sosnówek

Budował por. inżenierów Jodko 1828

Konstanty Jodko służbę w powstaniu listopadowym zakończył w stopniu podpułkownika. Jako inżynier cywilny, u schyłku życia stał się uznanym specjalistą od uspławniania Wisły. Śluza Sosnówek to śluza jednokomorowa o spadzie 3,28 m. Na kanale bocznym istnieje upust szandorowy konstrukcji murowanej.
Śluza Tartak

Budował inż. I. Szeffer 1837 – 1838 (cywilny)

Szeffer zasłużony przy budowie kolei warszawsko – wiedeńskiej. Nazwa śluzy wywodzi się od starego tartaku należącego do skarbu litewskiego. Śluza Tartak jest obiektem jednokomorowym o spadzie max 2,02 m. Na kanale bocznym usytuowany jest jaz murowany, zastawkowy. Jedynym budynkiem zachowanym w stanie oryginalnym z czasów budowy Kanału jest dawny dworek nadzorcy – obecnie siedziba operatora. Stał się on wzorcem dla innych wznoszonych strażnicówek (Paniewo, Rygol).
Śluza Kudrynki

Budowali porucznicy inż. Bieliński i Horain – 1828 – 1829

Edward Tadeusz Bieliński był adiutantem generała Hanke, adiunktem Komitetu Artylerii i Inżynierów, prowadził zakład cementowniczy w Białobrzegach. Śluza Kudrynki jest obiektem jednokomorowym o spadzie max 2,17 m. Na kanale bocznym istnieje jaz murowany, zastawkowy.

Obecnie na śluzie wykonywane są prace remontowe, których zakończenie planowane jest na czerwiec 2007 roku.

Śluza Kurzyniec

Budował fundamenta por. inż. K. Jodko,
ukończył podp. inż. F. Wielhorski 1829

Od 1939 roku była nieczynna. Niegdyś spiętrzała wodę o 2,98 m. Śluza Kurzyniec, jednokomorowa, jest śluzą leżącą w ciągu granicy polsko – białoruskiej . Śluza częściowo zniszczona jest obecnie rekonstruowana przez stronę polską. Zakończenie rekonstrukcji w czerwcu 2007 roku. Jaz Kurzyniec zlokalizowany na terytorium Białorusi został już odbudowywany przez stronę białoruską.
Śluza Wołkuszek

Budował porucznik inżenierów Korczakowski w 1829

Usytuowana na obszarze Republiki Białoruś została odbudowana przez stronę białoruską w latach 2005 – 2006 roku.

Jaz Wołkuszek położony na granicy Polski i Białorusi jest obecnie rekonstruowany – koniec prac w 2007r.

Śluza Dąbrówka

Budował kapitan kwatermistrz Arnold w 1829

Od II wojny światowej do 2004 roku była wyłączona z eksploatacji. W ramach prowadzonej obecnie rekonstrukcji Kanału Augustowskiego na odcinku granicznym i białoruskim została przez Białorusinów wyremontowana w latach 2005 – 2006 i funkcjonuje już jako obiekt żeglugowy. Odbudowano również jaz Dąbrówka przepuszczający wody powodziowe rzek Czarnej Hańczy i Wołkuszanki w kierunku śluzy Niemnowo, których nadmiar odprowadzany jest zlokalizowanym na odcinku Dąbrówka – Niemnowo jazem Czortek (zrekonstruowanym w okresie 2005 – 2006) do starego koryta Czarnej Hańczy wpadającej do Niemna poniżej Kanału Augustowskiego.
Śluza Niemnowo

miała dwie tablice metalowe, które zaginęły

Pierwotnie trzykomorowa śluza Niemnowo jest ostatnią śluzą Kanału Augustowskiego przed jego połączeniem z rzeką Niemen. Rekonstrukcję śluzy Niemnowo nieczynnej od 1939 roku przeprowadzono w latach 2004 – 2006. Dobudowano wówczas czwartą komorę, służącą do połączenia Kanału Augustowskiego z Niemnem przy stanach niżówkowych rzeki. Powodem tego stanu rzeczy była zmiana trasy rzeki i warunków przepływu – likwidacja zakola, erozja denna i obniżenie stanów niskich.

W odległości około 1,5 km powyżej śluzy znajduje się jaz Kurkul, pięcioprzęsłowy, służący do odprowadzenia nadmiaru wody ze stanowiska Dąbrówka – Niemnowo do cieku naturalnego płynącego od miejscowości Ostasza i wpadającego do rzeki Niemen powyżej połączenia z Kanałem Augustowskim. Piętrzenie i odpływ z jazu Kurkul wykorzystano do budowy elektrowni wodnej.